Jakie są najistotniejsze zasady dziedziczenia spadku po zmarłym małżonku? Kiedy współmałżonek może odziedziczyć cały majątek spadkodawcy, a w jakich okolicznościach może zostać pominięty? Poniżej najistotniejsze informacje.
Dziedziczenie spadku po małżonku
Zgodnie z art. 931 § 1 kodeksu cywilnego, małżonek znajduje się w pierwszej grupie osób uprawnionych do dziedziczenia spadku. Do pierwszej grupy należą także dzieci.
Małżonek i dzieci dziedziczą spadek w równych częściach, jednak udział małżonka w spadku nie może być mniejszy niż ¼. Jeśli zmarły małżonek miał 6 dzieci, żyjących małżonek dziedziczy ¼ spadku, a każde dziecko po ⅛.
Dziedziczenie spadku po małżonku, który nie miał dzieci
Jak wygląda podział spadku, w sytuacji, w której zmarły małżonek nie miał dzieci. W takim przypadku spadek dziedziczy żyjący małżonek oraz, w ramach grupy 2-giej spadkobierców, rodzice bądź rodzeństwo spadkodawcy. Warto podkreślić, że małżonek dziedziczący spadek razem z rodzicami bądź rodzeństwem zmarłego zawsze otrzymuje połowę spadku. Jeśli zmarły nie miał rodzeństwa, a rodzice już zmarli, małżonek dziedziczy cały spadek.
Dziedziczenie testamentowe spadku po małżonku
W sytuacji, w której małżonek jeszcze za życia sporządził testament, podział spadku wyglądać może inaczej. Żyjący małżonek może odziedziczyć cały spadek, bez względu na to czy spadkodawca miał dzieci, rodzeństwo, czy jego rodzice żyją. Żyjący małżonek może być także pominięty przez spadkodawcę w testamencie i w rezultacie nie odziedziczyć niczego. Jeśli dodatkowo spadkodawca wydziedziczył żyjącego małżonka, nie będzie on miał prawa do ubiegania się o zachowek.
Zapis naddziałowy
Jeśli małżonkowie do końca życia tworzyli zgodne małżeństwo w sferze uczuciowej, materialnej i fizycznej, żyjący małżonek może skorzystać z zapisu naddziałowego. Oznacza to, że może, ponad swój udział, żądać przedmiotów, z których korzystał za życia spadkodawcy (wspólnie ze spadkodawcą lub sam). Do wspomnianych przedmiotów należą meble, sprzęt AGD/RTV, obrazy, zastawa. Jeśli jednak przed śmiercią pożycie ustało, żyjący małżonek nie ma takiego prawa.
Separacja a dziedziczenie spadku po małżonku
Może zdarzyć się również tak, że w momencie śmierci spadkodawcy małżonkowie znajdują się w orzeczonej sądownie separacji. W takiej sytuacji uznaje się, że byli dla siebie obcymi osobami. W związku z tym dział spadku odbywa się tak, jak gdyby drugi z małżonków nie dożył otwarcia testamentu.
Podsumowanie
Jeśli małżonkowie nie znajdują się w separacji, a spadkodawca nie zostawił testamentu, żyjący małżonek nie może odziedziczyć mniej niż ¼ majątku. Jeśli pomiędzy małżonkami zachowana była więź uczuciowa, fizyczna i materialna, dodatkowo żyjący małżonek skorzystać może z zapisu nad podziałowego. W sytuacji, w której zmarły zostawił testament, żyjący współmałżonek odziedziczyć może cały majątek, ale może zdarzyć się także tak, że spadkodawca wykluczy współmałżonka.